|
W pierwszej części opracowania (Prawa pasażerów - część pierwsza) omówiliśmy przepisy, które będą stosowane od dnia 1 marca 2013 roku bez możliwości przesunięcia tej daty na okres późniejszy. Przypomnijmy, że Rozporządzenie nr 181/2011 dotyczące praw pasażerów w transporcie autobusowym i autokarowym oraz zmieniające rozporządzenie 2006/2004 obowiązuje w: - usługach regularnych, gdy miejsce, w którym pasażerowie wchodzą lub opuszczają pokład pojazdu znajduje się na terytorium państwa członkowskiego oraz - usługach regularnych, gdy zaplanowana długość trasy wynosi co najmniej 250km - usługach regularnych, gdy miejsce, w którym pasażerowie wchodzą na pokład pojazdu lub w którym opuszczają pokład pojazdu, znajduje się na terytorium państwa członkowskiego, a zaplanowana długość trasy, na jakiej świadczona jest usługa, jest krótsza niż 250 – w ograniczonym zakresie, bowiem stosuje się wobec nich tylko art. 4 ust. 2, art. 9, art. 10 ust. 1, art. 16 ust. 1 lit. b), art. 16 ust. 2, art. 17 ust. 1 i 2 oraz art. 24-28, do których przedsiębiorcy będą musieli się zastosować od 1 marca 2013 - w ramach usług okazjonalnych, gdy miejsce początkowe, w którym pasażerowie wchodzą na pokład pojazdu lub miejsce docelowe, w którym opuszczają pokład pojazdu znajduje się na obszarze państwa członkowskiego. Wobec tych usług nie stosuje się art. 9-16, art. 17 ust. 3 oraz rozdziałów IV, V i VI ww. Rozporządzenia Państwa członkowskie mogą wyłączyć na okres 4 lat (licząc od dnia stosowania ww. aktu) spod obowiązywania ww. Rozporządzenia: - krajowe usługi regularne - z wyjątkami omówionymi w części I, które będą stosowane od 2013 roku, - usługi regularne, ze względu na to, że znacząca część takich usług regularnych, w tym co najmniej jeden planowany przystanek, ma miejsce poza Unią. Rozporządzenie przewiduje możliwość jednokrotnego odnowienia tego wyłączenia. Wyłączeniu nie podlegają usługi regularne świadczone pomiędzy poszczególnymi krajami UE oraz usługi okazjonalne. Przepisy rozporządzenia, które miały obowiązywać od marca 2013r obowiązują z pewnością wobec: - usług regularnych, gdy miejsce, w którym pasażerowie wchodzą na pokład pojazdu lub w którym opuszczają pokład pojazdu, znajduje się na terytorium państwa członkowskiego, a zaplanowana długość trasy, na jakiej świadczona jest usługa, jest krótsza niż 250; zgodnie z art.2 ust.2 i 4, stosowane w nich przepisy nie podlegają wyłączeniom, a więc obowiązują od 1 marca 2013roku. - usług okazjonalnych, w przypadku gdy początkowe miejsce, lub gdy docelowe miejsce, znajduje się na terytorium państwa członkowskiego, z przewidzianymi w rozporządzeniu wyjątkami (art. 9-16, art. 17 ust. 3 oraz rozdziałów IV, V i VI), gdyż nie zostały przewidziane w wyłączeniach. Do ustaleń ww. Rozporządzenia, wobec których można zastosować wyłączenie (najdłużej na 4 lata.), należy brak możliwości zwolnienia się przez przewoźnika, biuro podróży, organizatora wycieczki czy też podmiot zarządzający terminalem z odpowiedzialności za działania i zaniechania strony rzeczywiście wykonującej usługę, pomimo powierzenia wykonania obowiązków wynikających z omawianego aktu: - wykonawcy przewozu, - sprzedawcy biletów, - innej osobie Strona, której powierzono wykonanie również podlega przepisom ww. Rozporządzenia, oczywiście w ramach powierzonego obowiązku. Przewoźnicy powinni też wiedzieć, iż obowiązków wobec pasażerów nie mogą ograniczyć, czy uchylić w umowie transportowej, umieszczając klauzulą derogacyjną, czy ograniczającą. Takie zapisy będą z mocy prawa nieważne. Na zasadach obowiązujących w prawie krajowym, pasażerowie zyskają uprawnienia do odszkodowania w związku ze: - śmiercią, w tym również za uzasadnione wydatki pogrzebowe - w przypadku śmierci pasażera prawo to przechodzi na osoby, do których utrzymania pasażer był, czy też byłby prawnie zobowiązany, - odniesionymi obrażeniami, - utratą lub uszkodzeniem bagażu, o ile powyższe zdarzenia nastąpią na skutek wypadku związanego z korzystaniem z autobusu lub autokaru. Odszkodowanie obliczane ma być zgodnie z obowiązującym prawem krajowym, przy czym wysokość odszkodowania w poszczególnym wypadku nie może być niższa niż: - 220 tys. Euro na pasażera - 1 200 Euro na sztukę bagażu. W razie uszkodzenia wózków inwalidzkich, innych sprzętów służących do poruszania się lub urządzeń pomocniczych, wysokość odszkodowania zawsze musi być równa kosztowi zastąpienia, naprawy utraconego, czy uszkodzonego sprzętu. W sytuacji, gdy doszłoby do wypadku autobusu / autokaru, przewoźnik ma obowiązek zapewnić pomoc w zakresie natychmiastowych praktycznych potrzeb pasażerów w następstwie wypadku. Działania te mogą obejmować w określonych sytuacjach: zakwaterowanie, żywność, ubiór, transport i zapewnienie pierwszej pomocy. Udzielona pomoc ma być „rozsądna i proporcjonalna”, co oznacza, że poszkodowany pasażer nie może żądać noclegu w trzygwiazdkowym hotelu, markowych ubrań i przejazdu pierwszą klasą. Tym tropem przypuszczalnie podążali również twórcy Rozporządzenia, gdyż w dalszej części artykułu znajduje się regulacja stanowiąca, że przewoźnik wobec każdego pasażera może ograniczyć całkowity koszt zakwaterowania do 80 Euro za noc przez maksymalnie dwie noce. W założeniu zapewnienie tego rodzaju pomocy ma być efektem poszanowania klientów znajdujących się w trudnym położeniu, zaś jej udzielenie nie oznacza jeszcze odpowiedzialności przewoźnika za „nieprzyjemne” zdarzenie. Powyższe obowiązki przewoźników wobec pasażerów krajowych usług regularnych mogą zostać wyłączone przez państwa członkowskie. Warunkiem jednak jest zapewnienie przez przepisy krajowe ochrony osób niepełnosprawnych i o ograniczonej sprawności ruchowej na co najmniej takim samym poziomie, jak określony w Rozporządzeniu. Na przewoźników, biura podróży i organizatorów wycieczek nałożono obowiązek informowania osoby niepełnosprawnej (lub w inny sposób ograniczonej ruchowo) o wszystkich innych akceptowalnych alternatywnych usługach realizowanych przez danego przewoźnika, w przypadku gdy odmówiono tej osobie przyjęcia rezerwacji, wydania, bądź udostępnienia biletu w inny sposób, bądź w ogóle odmówiono przyjęcia na pokład ze względu na niemożność zapewnienia bezpieczeństwa, albo gdy infrastruktura, czy konstrukcja pojazdu uniemożliwiają jej wejście i opuszczenie pokładu pojazdu i przejazd nim. Jeśli niemożność zapewnienia bezpieczeństwa lub braki w infrastrukturze, czy konstrukcji pojazdu są powodem odmowy przyjęcia rezerwacji, wydania (czy udostępnienia w inny sposób) biletu, przewoźnik natychmiast informuje osobę niepełnosprawną o powodach oraz na jej żądanie informuje ją na piśmie w ciągu 5 dni roboczych od złożenia wniosku. Jeśli problemy ruchowe oraz ww. utrudnienia natury funkcjonalnej są powodem odmowy przyjęcia rezerwacji (wydania lub dostarczenia biletu w inny sposób), lub nie przyjęcia na pokład, pasażer ten może zażądać, aby towarzyszyła mu inna osoba, będąca w stanie udzielić mu pomocy. Osoba towarzysząca ma mieć zapewniony nieodpłatny przejazd i o ile to możliwe, miejsce siedzące obok osoby niepełnosprawnej. Jeśli osoba niepełnosprawna lub ograniczona ruchowo posiada bilet, rezerwację i na 36 godzin przed odjazdem powiadomiła przewoźnika (oraz podmioty zarządzające terminalem, biuro podróży lub organizatora wycieczki) o potrzebie udzielenia pomocy w związku z ograniczeniem ruchowym, a mimo wszystko było to powód odmowy przyjęcia na pokład, to należy jej i osobom towarzyszącym (opiekunom) zaproponować wybór między: - zwrotem ceny biletu oraz w określonych sytuacjach, nieodpłatną powrotną usługa transportową do punktu rozpoczęcia podróży oraz - kontynuacją podróży lub zmianą trasy za pośrednictwem alternatywnej usługi transportowej do miejsca przeznaczenia określonego w umowie transportowej – o ile jest to tylko wykonalne. Nawet jednak, jeśli przewoźnik nie został poinformowany o konieczności udzielenia pomocy osobie z problemami ruchowymi, zawsze przysługuje jej prawo do zwrotu kwoty biletu. Przewoźnicy oraz podmioty zarządzające terminalami, a w stosownych przypadkach za pośrednictwem swoich organizacji oraz przy współpracy z organizacjami przedstawicielskimi osób niepełnosprawnych, ustanawiają lub już mają niedyskryminacyjne warunki dostępu osób nie w pełni sprawnych do transportu. Warunki dostępu mają być publicznie udostępnione przez przewoźników i osoby zarządzające terminalami (czy to w formie papierowej, czy też w Internecie) w językach, w których udostępnia się informacje wszystkim pasażerom, w sposób przystępny dla nich. Taki sam obowiązek nałożono na organizatorów wycieczek. Wymienione podmioty zobowiązano do przekazywania w przystępnych formatach informacji o podróży, warunkach przewozu, w określonych przypadkach o rezerwacji i informacjach on-line. Na żądanie pasażera informacje te mają być udostępniane i fizycznie rozprowadzane. Z zastrzeżeniem ww. warunków dostępu przewoźnicy będą mieli obowiązek udzielania na pokładzie pojazdu nieodpłatnej pomocy ww. osobom niepełnosprawnym oraz z innymi problemami w poruszaniu się. Udzielana pomoc ma ułatwiać objętym nią osobom: - uzyskanie istotnych informacji o podroży w przystępnych formatach, pod warunkiem jednak, że pasażer się o nie zwróci, - wejść / opuścić pokład pojazdu podczas przerw w podróży, jeżeli w pojeździe poza kierowcą jest też inny personel. Na państwa członkowskie Rozporządzenie nakłada obowiązek wyznaczenia terminali autobusowych i autokarowych, na których osobom niepełnosprawnym i o ograniczonej sprawności ruchowej udzielana będzie w ramach kompetencji nieodpłatna pomoc przez przewoźników i podmioty zarządzające terminalami. Wskutek udzielonej pomocy osoby niepełnosprawne i o ograniczonej sprawności ruchowej powinny móc: - poinformować o swoim przybyciu do terminalu i zwrócić się o pomoc w wyznaczonych punktach, - przemieścić się z wyznaczonego punktu do stanowiska odprawy, poczekalni, miejsca wejścia na pokład, - wejść na pokład pojazdu, korzystając z pomocy wind, wózków inwalidzkich lub z inną konieczną w danej sytuacji pomocą, - załadować, odebrać bagaż, - opuścić pokład pojazdu, - przewozić ze sobą w autobusie lub autokarze certyfikowanego psa przewoźnika, - udać się na swoje miejsce siedzące. Informacja oraz wykaz terminali ma być przekazany do Komisji, która udostępni te dane w Internecie. Ponadto na przewoźników i podmioty zarządzające terminalami nałożono obowiązek współpracy w celu udzielania pomocy osobom niepełnosprawnym i o ograniczonej sprawności ruchowej, pod warunkiem jednak, że: a) podmioty zobowiązane do pomocy osobom o ograniczonej sprawności ruchowej zostały powiadomione o potrzebie jej udzielenia najpóźniej na 36 godzin przed taką koniecznością; biuro podróży, lub organizator wycieczki po otrzymaniu powiadomienia, przekazują te informacje jak najszybciej przewoźnikowi lub podmiotowi zarządzającemu terminalem (w trakcie normalnych godzin pracy); b) osoba niepełnosprawna sama stawi się w wyznaczonym miejscu: - w czasie określonym przez przewoźnika, nie dłuższym niż 60min. przed wyznaczonym czasem odjazdu, chyba że przewoźnik i pasażer uzgodnią krótszy termin; - jeśli nie określono czasu, nie później niż 30 min. przed wyznaczonym czasem odjazdu. Osoby niepełnosprawne lub osoby o ograniczonej sprawności ruchowej powinny powiadomić przewoźnika, biuro podróży, organizatora wycieczki w momencie rezerwacji lub kupowania biletu w przedsprzedaży o szczególnych potrzebach w zakresie miejsc siedzących, o ile potrzeby te są w tym czasie znane. Przewoźnicy i pozostałe wymienione podmioty podejmą środki konieczne do dogodnego przyjmowania zgłoszeń o potrzebie pomocy ww. osobom. Obowiązek ten ma być przestrzegany we wszystkich wyznaczonych terminalach oraz ich punktach sprzedaży, włącznie ze sprzedażą prowadzoną telefonicznie i internetowo. W sytuacji, gdy powiadomienie nie zostanie dokonane, przewoźnik i inne zobowiązane podmioty starają się zapewnić pomoc w wejściu na pokład pojazdu, przesiadce, opuszczeniu pojazdu przyjeżdżającego, na który osoba niepełnosprawna posiada bilet. Ponadto podmiot zarządzający terminalem wyznaczyć będzie musiał wyraźnie oznakowany punkt wewnątrz, bądź na zewnątrz terminalu, w którym osoby niepełnosprawne mogą zgłosić przybycie i potrzebę udzielenia pomocy. Punkt powinien udzielać też informacji dotyczących terminalu i udzielanej pomocy. W związku z powyżej wymienionymi obowiązkami, przewoźnicy i zarządcy terminala, mają ustanowić procedury szkolenia w zakresie niepełnosprawności (w tym instruktażu) i zapewnić, by: - by personel (wyłączając kierowców), także podwykonawcy, udzielający pomocy osobom niepełnosprawnym i o ograniczonej sprawności ruchowej, przeszedł szkolenie bądź instruktaż opisany w załączniku II część a i b : a) Szkolenie uświadamiające na temat niepełnosprawności Szkolenie personelu zajmującego się bezpośrednio podróżnymi obejmuje: - odpowiednią wiedzę o pasażerach z upośledzeniami fizycznymi, sensorycznymi (słuchu i wzroku), ukrytymi lub w zakresie uczenia się oraz odpowiednie reagowanie na takie osoby, w tym umiejętność rozróżniania możliwości osób, których sprawność ruchowa, orientacja lub zdolność komunikacji mogą być ograniczone, - bariery, w obliczu których stoją osoby niepełnosprawne i osoby o ograniczonej sprawności ruchowej, w tym bariery w zakresie postaw, bariery środowiskowe/fizyczne i organizacyjne, - wiedzę na temat certyfikowanego psa przewodnika, w tym zadania i potrzeby psa przewodnika, - reagowanie w nieoczekiwanych sytuacjach, - umiejętności interpersonalne oraz metody komunikowania się z osobami głuchymi i niedosłyszącymi, osobami niedowidzącymi, osobami z upośledzeniem mowy i osobami z upośledzeniem w zakresie uczenia się, - ostrożne obsługiwanie, w sposób pozwalający uniknąć uszkodzeń, wózków inwalidzkich oraz innego sprzętu służącego do poruszania się (dla całego personelu odpowiedzialnego za zajmowanie się bagażem, jeżeli taki jest). b) Szkolenie z zakresu pomocy osobom niepełnosprawnym Szkolenie personelu udzielającego bezpośredniej pomocy osobom niepełnosprawnym i osobom o ograniczonej sprawności ruchowej obejmuje: - umiejętności udzielania użytkownikom wózków inwalidzkich pomocy w przemieszczaniu się na wózek i z wózka, - umiejętności udzielania pomocy osobom niepełnosprawnym i osobom o ograniczonej sprawności ruchowej podróżującym z certyfikowanym psem przewodnikiem, w tym rola i potrzeby takich psów, - techniki pomagania osobom z upośledzeniem wzroku oraz obchodzenia się z certyfikowanymi psami przewodnikami i ich przewozu, - zapoznanie się z rodzajami sprzętu, który może być wykorzystywany przez osoby niepełnosprawne i osoby o ograniczonej sprawności ruchowej, a także umiejętność obchodzenia się z takim sprzętem, - użycie sprzętu umożliwiającego wejście na pokład pojazdu i opuszczenie go oraz znajomość właściwych procedur pomocy przy wsiadaniu na pokład pojazdu i opuszczaniu go, zapewniających bezpieczeństwo i godność osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej sprawności ruchowej, - zrozumienie potrzeby niezawodnej i profesjonalnej pomocy; jak również świadomość, że niektóre osoby niepełnosprawne mogą doświadczać podczas podróży poczucia bezbronności ze względu na zależność od udzielenia pomocy, - znajomość zasad pierwszej pomocy. - oraz by personel, włącznie z kierowcami, zajmujący się bezpośrednio podróżnymi, przeszedł szkolenie opisane w załączniku II część a. Wobec tych postanowień Rozporządzenia państwa członkowskie mogą zastosować wyłączenie na maksymalny okres pięciu lat, licząc od dnia 1 marca 2013 roku. W razie zagubienia, bądź zniszczenia wózka inwalidzkiego, przewoźnik lub inny upoważniony podmiot starają się możliwie szybko zapewnić tymczasowy sprzęt lub urządzenie zastępcze o właściwościach technicznych i funkcjonalnych, podobnych do właściwości utraconego, czy uszkodzonego sprzętu. Przepisy omówione poniżej, a odnoszące się do udzielonej pomocy pasażerom w razie odwołania lub opóźnienia autobusu nie uniemożliwią pasażerom dochodzenia przed sądami krajowymi odszkodowania, zgodnie z wewnętrznymi przepisami krajowymi z tytułu szkód wynikających z odwołania , opóźnienia usług regularnych. W sytuacji, gdy z określonych powodów można przewidzieć, że przejazd na linii regularnej zostanie odwołany, czy też opóźniony o czas powyżej 120 minut, albo liczba pasażerów będzie przewyższać dopuszczalny limit pojazdu, przewoźnik ma obowiązek przedstawić pasażerom wybór między: - kontynuacją podróży lub zmianą trasy do miejsca docelowego (bez ponoszenia dodatkowych kosztów) w najwcześniejszym możliwym terminie - a zwrotem ceny biletu i w uzasadnionych przypadkach nieodpłatną powrotną podróżą autokarem/ autobusem do punktu początkowego podróży również w najwcześniejszym możliwym terminie. Zwrot kosztów powinien nastąpić w ciągu 14 dni od złożenia oferty lub otrzymania wniosku. Ponadto Rozporządzenie przewiduje , że płatność musi pokryć pełny koszt biletu według ceny zakupu za niewykonaną część podróży oraz za już wykonaną część podróży, jeżeli nie służy już realizacji w żaden sposób celu związanego z pierwotnym planem podróży pasażera. W razie, gdyby przewoźnik nie zaproponował pasażerom powyższego wyboru, mają oni prawo do 50% odszkodowania obok zwrotu ceny biletu w ciągu miesiąca od złożenia wniosku o odszkodowanie. W przypadku awarii podczas trwania podróży autobusu lub autokaru, przewoźnik musiał zapewnić pasażerom pojazd zastępczy w celu kontynuowania podróży lub też zapewnić dojazd do najbliższego miejsca oczekiwania np. terminalu, z którego będzie możliwe jej kontynuowanie. Jeśli usługę regularną odwołano, lub nastąpiło opóźnienie powyżej 120 min., przewoźnik powinien zapewnić klientom możliwość kontynuowania podróży, zmiany trasy, lub zwrotu ceny biletu w ciągu 14 dni. Przepis ten nie ma zastosowania wobec pasażerów posiadających bilety otwarte, jeśli czas odjazdu nie jest na nich określony (wyjątkiem są bilety kuponowe i sezonowe). Przewoźnik bądź podmiot zarządzający terminalem, w sytuacji, gdy przewóz regularny ma zostać odwołany lub opóźniony powinien jak najszybciej, ale nie później niż w ciągu 30min. po planowanym czasie odjazdu, poinformować pasażerów o sytuacji oraz o przypuszczalnym czasie rozpoczęcia podróży, gdy będzie już w posiadaniu tej informacji. Jeśli w wyniku wymienionych przeszkód pasażerowie nie zdążą na inne połączenia, przewoźnik powinien uzyskać dla nich informacje o połączeniach alternatywnych. Jeśli pasażerowie wystąpili o przekazanie powyższych informacji drogą elektroniczną i udostępnili dane kontaktowe, z zastrzeżeniem, że jest to wykonalne przewoźnik powinien zadbać o ich dostarczenie. Informacje te osoby niepełnosprawne i o ograniczonej sprawności ruchowej powinny otrzymać w przystępnym dla siebie formacie. W przypadku podróży, o planowanym czasie trwania dłuższym niż 3 godziny, w razie odwołania lub opóźnienia odjazdu przekraczającego 90min., przewoźnik powinien zaoferować nieodpłatnie pasażerom: - przekąski, posiłki lub napoje odpowiednio do czasu oczekiwania lub opóźnienia, pod warunkiem jednak, że są one w ogóle dostępne w autobusie lub na terminalu, albo też mogą zostać w rozsądnym czasie dostarczone - pokój hotelowy lub inne zakwaterowanie oraz pomoc w transporcie między terminalem a miejscem zakwaterowania – gdy konieczny jest pobyt przez jedną lub więcej nocy. Przy czym przewoźnik może ograniczyć koszt zakwaterowania na jedną osobę do 80Euro za noc, przez maksymalnie dwie noce. W powyższą kwotę nie wlicza się przewozu między terminalem a miejscem zakwaterowania. To rozwiązanie nie ma zastosowania w przypadku, gdy przewoźnik wykaże, że opóźnienie bądź odwołanie było spowodowane warunkami pogodowymi stwarzającymi zagrożenie dla bezpiecznego wykonania usługi przewozowej. Zapewniając powyższe rozwiązanie, przewoźnik powinien mieć na uwadze szczególne potrzeby osób niepełnosprawnych, osób o ograniczonej sprawności ruchowej oraz osób im towarzyszących. Przepis ten nie ma zastosowania wobec pasażerów posiadających bilety otwarte, jeśli czas odjazdu nie jest na nich określony (wyjątkiem są bilety kuponowe i sezonowe). Niezależne organy państw członkowskich odpowiedzialne za egzekwowanie przepisów Rozporządzenia (UE) nr 181/2011 do dnia 1 czerwca 2015r., a potem co dwa lata publikują sprawozdanie ze swoich działań prowadzonych przez minione dwa lata kalendarzowe. Sprawozdanie ma zawierać opis działań podjętych w celu wprowadzenia ww. Rozporządzenia w życie oraz dane statystyczne dotyczące skarg i zastosowanych skarg. Państwa członkowskie mają obowiązek ustanowić i wdrażać przepisy sankcjonujące w przypadku naruszeń ustaleń omawianego Rozporządzenia. Art. 31 mówi, że: Sankcje powinny być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. O podjętych krokach państwa członkowskie powiadamiają Komisję do dnia 1 marca 2013r. Rozporządzenie nr 181/2011 będzie stosowane od dnia 1 marca 2013 roku. O podjętych wyłączeniach państwa członkowskie muszą powiadomić Komisję. Rozporządzenie 181/2011 nakłada wiele istotnych rozwiązań, które wiążą się też z obciążeniami finansowymi. Przewoźnicy, zarządzający terminalami mają czas na przygotowanie się do marca 2013 roku, jeśli chodzi o przepisy, których nie można wyłączyć. Natomiast wiele zależy też od wewnętrznych aktów prawnych (choćby odnośnie sankcji i niezależnego organu egzekwującego wykonanie przepisów), których jak na razie w Polsce brak. Zespół Doradczy Arena 561 |
|
| ||||||||
