Od niespełna 2 lat w Polsce obowiązują przepisy unijne nakładające na przedsiębiorstwa transportowe obowiązek wyznaczenia managera transportu czyli osoby zarządzającej transportem. Niemalże równolegle w Ustawie o transporcie drogowym wprowadzono nowy system karania polegający na wyselekcjonowaniu kar nakładanych na przedsiębiorstwa w drodze decyzji administracyjnej oraz wprowadzeniu 2 nowych załączników z karami grzywny dla kierowców i odrębnymi karami grzywny dla osób zarządzających. Tym sposobem od kilkunastu miesięcy w Polsce dochodzi do absurdu polegającego na karaniu przedsiębiorstwa za np. wydłużenie czasu prowadzenia pojazdu bez wymaganej przerwy lub skrócenie tygodniowego okresu odpoczynku, następnie karaniu kierowcy mandatem za przedmiotowe naruszenie i dodatkowo wystąpienie z wnioskiem do sądu o ukaranie zarządzającego karą grzywny 2000 zł za to, że dopuścił do naruszenia. Podkreślić należy, że niezależnie od rodzaju naruszenia (jazda bez przerwy przez np. 6-7 godzin, czy też przedłużenie czasu jazdy bez przerwy jedynie o 20 minut) karane są identyczną karą grzywny 2000 zł.

Problem nieadekwatnych kar do typu naruszenia oraz wątpliwości co do zgodności z Konstytucją RP systemu karania kierowców i zarządzających dostrzegł Prokurator Generalny i w lipcu br skierował do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją przepisów Załącznika nr 1 (kary grzywny nakładane na kierowców) i Załącznika nr 2 (kary grzywny dla osób zarządzających) Ustawy o transporcie drogowym (Dz. U z 2012, Poz. 1265 zez zm).

Na gruncie prawa karnego w tym prawa wykroczeń kary nakładane na podstawie wspomnianych zał. nr 1 i 2 Ustawy o transporcie drogowym pozostają w sprzeczności z podstawowymi zasadami wymiaru kary. W szczególności systemowi karania zarzucić można brak indywidualizacji kary lub środka karnego oraz brak możliwości sprawiedliwego wymierzenia kary. W efekcie zarządzającemu lub kierowcy nakładana jest kara grzywny bez względu na współmierność kary do stopnia społecznej szkodliwości czynu. Taką samą karę (2000 zł) otrzymuje aktualnie zarządzający za skrócenie przez kierowcę odpoczynku dziennego lub tygodniowego np. o 3 godziny,  jak i za skrócenie tegoż odpoczynku o kilkanaście minut. Taki stan rzeczy powoduje, że kary grzywny sztywno ujęte w zał. nr 1 i 2 Ustawy o transporcie drogowym w żaden sposób nie dają możliwości zastosowania dyrektywy prewencji szczególnej, czyli uwzględnienie celów wychowawczych i zapobiegawczych kary. 

W tym miejscu warto wyjaśnić kwestie nakładania mandatów i wnioskowania o ukaranie karą grzywny przez Inspekcję Transportu Drogowego. Otóż zarówno w wyniku kontroli drogowej jak i kontroli wewnętrznej w przedsiębiorstwie ITD może zaproponować kierowcy lub zarządzającemu mandat karny. Jeżeli kierowca czy zarządzający w żaden sposób nie zgadzają się z postawionymi zarzutami oraz wysokością mandatu wówczas mają prawo odmówić przyjęcia mandatu. W takiej sytuacji Inspekcja w żaden sposób nie może samodzielnie nałożyć kary grzywny. Może jedynie skierować do sądu wniosek o ukaranie karą grzywny kierowcy lub zarządzającego. Sprawiedliwy wyrok orzekający o ukaraniu karą grzywny w polskim systemie prawa karnego mogą wydać jedynie właściwe sądy. I tutaj pojawia się problem sprawiedliwego wyroku wobec kierowcy lub zarządzającego. Sprawiedliwy wyrok orzekający nie tylko o karze, ale również o winie sprawcy wykroczenia wydany zostać może po uwzględnieniu charakteru i okoliczności czynu oraz po uwzględnieniu osobistych właściwości sprawcy. Takich warunków do orzekania sprawiedliwych kar dla managerów transportu czy kierowców nie daje aktualne brzmienie przepisów zawartych w taryfikatorach kar (zał. nr 1 i 2 UTD). Kary w nich bowiem zawarte są określone sztywno w jednej konkretnej kwocie, bez wskazania kwoty minimalnej i maksymalnej. Widełki kar dawałby sądom możliwość uwzględnienia stopnia winy oraz cech osobistych sprawcy przy orzekaniu kary. Aktualne brzmienie załączników UTD takiej możliwości nie daje, zatem zapadające na ich podstawie wyroki nie mogą spełniać waloru sprawiedliwych. W praktyce sądy często ten problem rozwiązują poprzez orzeczenie o winie danego sprawcy i odstąpienie od ukarania karą grzywny. Inną praktyką jest również obniżenie kwoty grzywny z 2000 zł do np. 200 zł, przy uwzględnieniu sytuacji zawodowej i rodzinnej sprawcy. Jeżeli całokształt okoliczności sprawy wskazuje, że kierowca lub zarządzający nie przyczynili się do powstania naruszenia lub wprost nie nastąpiło zachowanie niezgodne z ustawą, sądy odstępują od orzeczenia kary grzywny.

Jednym z głównych zarzutów podniesionym przez Prokuratora Generalnego wobec przepisów dot. karania karami grzywny to ujęcie przez Ustawodawcę kar grzywny jako sankcji bezwzględnie oznaczonych (sztywno). Takie zachowanie Ustawodawcy może zostać uznane przez Trybunał Konstytucyjny za niedopuszczalną ingerencję władzy ustawodawczej w kompetencje wymiaru sprawiedliwości. (...)

(...) Powstaje zatem pytanie jakie działania mogą podjąć osoby ukarane jeżeli TK stwierdzi niezgodność z Konstytucją zał nr 1 i 2 do Ustawy o transporcie drogowym?

Na to i na inne pytania znajdziecie Państwo odpowiedź w najnowszym numerze czasopisma Transport Manager, które bezpłatnie otrzymają wszyscy uczestnicy konferencji organizowaniej w Warszawie dnia 12.09.2013 roku.

Zapraszamy także na naszą prelekcję podczas konferencji o godzinie 9.30 pt. "Kary grzywny dla zarządzających transportem w Trybunale Konstytucyjnym. Czy oznacza to możliwość ubiegania się o zwrot zapłaconych kar?" będącą uzupełnieniem informacji i wiedzy zawartej w publikacji w czasopiśmie.

Zespół Doradczy

Arena 561

wróć do wiadomości

Edencja czasu pracy kierowców

Przygotowanie do kontroli P.I.P. lub I.T.D.

Obsługa Prawna

Szkolenia

Windykacja

Marketing